पाऊस…

दिनदर्शिकेप्रमाणे पावसाळा सुरु झाला असला तरी ज्याला मुंबईचा पाऊस म्हणावा त्याचं काही अजून आगमन झालं नव्हतं . खरं तर जून महिना उलटून जुलै देखील सुरु झाला होता. पण अजूनही वर्तमानपत्रात “पावसाची दमदार हजेरी” वगैरे नेहेमीचे मथळे दिसले नव्हते. म्हणजे तसे ढग भरून वगैरे येत होते, बरसत मात्र नव्हते. अगदी राजकीय पुढाऱ्यांच्या आश्वासनासारखे. पोकळ. दिसायला छान. उपयोग मात्र शून्य. 

 

कामाच्या जागी सुद्धा, पावसाळी सहलींचे बेत अजून आखायला सुरवात झाली नव्हती. हे लिहिता लिहिता लक्षात येतंय की पावसाळी सहलीला जाऊन देखील दोनेक वर्षं उलटली आहेत. कोरोना हळू-हळू काढता पाय घेतोय तेव्हा आपणही हळू-हळू पूर्वपदावर यायला हरकत नसावी, नाही का?

तर असं सगळं असताना, आज सकाळी मला जाग आली, तीच मुसळधार कोसळणाऱ्या पावसाच्या आवाजाने, आणि मन अगदी मोहरून गेलं. शुक्रवार असल्याने तशीही कामाची फारशी लगबग नव्हती, त्यामुळे ताबडतोब पावसाच्या सोबतीने गरमागरम चहाचा बेत आखला. मी, सौ आणि आमची मुलगी. तिघेच. अर्थात सोबतीला ताजं वर्तमानपत्र. 

आभाळ चांगलंच भरून आलं होतं. सगळीकडे अगदी काळवंडून आलं होतं. कोसळणाऱ्या पावसाच्या लयबद्ध आवाजाला, सूं सूं करत वाहणाऱ्या गार वारं चांगली साथ देत होतं. चहा पिता पिता अपरिहार्यपणे पावसाच्या जुन्या आठवणींची उजळणी झाली. लहानपणी पाहिलेला बदलापूरचा पाऊस, शाळेत जाताना भेटलेला पाऊस, दप्तर आणि पुस्तकं भिजवणारा पाऊस, शाळा आणि कामाला अचानक सुट्टी देऊन जाणारा पाऊस, रात्रंदिवस धावणाऱ्या रेल्वे गाडयांना बंद पडणारा पाऊस, कामाच्या जागी अडकवून ठेवणारा पाऊस, क्रिकेटचे सामने रद्द करायला लावणारा पाऊस, जुम्मा-पट्टीच्या टेकडीवरून हिरवंगार नेरळ दाखवणारा पाऊस आणि कवितांना नवा अर्थ देणाराही पाऊस.

पावसाची इतकी रूपं पाहूनदेखील इंग्लंडमधला पाऊस मात्र वेगळाच हे मी खात्रीने सांगू शकतो. मुंबईच्या पावसाइतका तो धसमुसळा आणि आक्रमक नाही. मात्र अतिशय लहरी. कधी तासनतास रिपरिप करत राहील तर कधी अचानक गारा बनून अंगावर धावून येईल. म्हणता म्हणता ऊन पडेल आणि पुन्हा मिनिटभरात पिरपिर सुरु आणि ह्या सगळ्या धबडग्यात थंडीला विसरून चालत नाही. म्हणता म्हणता कधी बोटं आणि नाक बधिर होईल सांगता यायचं नाही. गंमत म्हणजे इतका लहरी कारभार असूनदेखील, तिथल्या हवामान खात्याने त्याला गणितात बसवून आपले हवामानाचे अंदाज इतके विश्वसनीय केले आहेत की आश्चर्य वाटावं.

असो. तर पावसाळ्याला खरीखुरी सुरुवात तर झाली आहे. लवकरच सहलींचे बेत आखले जातील. तोपर्यंत घरच्या घरी भजीचे बेत आखायला हरकत नाही. मित्र-मैत्रिणींना बोलावून मैफल करूनही बरेच दिवस झाले. त्यामुळे तोही विचार आहे. यंदा मनसोक्त पुस्तक वाचनाचाही विचार आहे. तिघांचाही. . बऱ्याच दिवसांपासून हरारीचं “सेपियन्स” पुन्हा वाचायला घ्यायचं मनात आहे.  त्याच्या सोबतीला नेटफ्लिक्स वगैरे आहेतच. एक दोन थरार मालिका हेरून ठेवल्या आहेत. सलग पाहण्याकरिता. बघूया कसं जमतंय. साथीला पाऊस असेलच.  

वन्स मोअर!

तुमचं असं कधी झालंय का, की एखादी खूप सुंदरश्या अनुभवाची आठवण असते. ती घटना किंव्हा तो अनुभव ज्या एक विशिष्ट रीतीने आकारास आला, त्यापेक्षा अधिक सुंदर पद्धतीने येऊच शकला नसता ह्याबद्दल तुमची खात्री असते. जेव्हा जेव्हा संधी मिळते तेव्हा तुम्ही त्या प्रसंगाची अथवा अनुभवाची मनोमन उजळणी करता किंव्हा कुणालातरी तो अनुभव कसा लाजवाब होता हे अगदी रंगवून रंगवून सांगता. बहुतेक वेळा समोरची व्यक्ती तुमच्या वर्णनात तितकी रंगून जात नाही. कारणे दोन. एक म्हणजे तुम्ही तो अनुभव प्रत्यक्षात अनुभवला असतो, त्या व्यक्तीने नाही. आणि दुसरं म्हणजे, त्या व्यक्तीला तेवढ्यात, अगदी तसलाच, किंबहुना तुमच्या अनुभवापेक्षा किंचित सरस असा स्वतःचा किस्सा आठवला असतो. आणि "अरे हे तर काहीच नाही.." अशी काहीशी सुरुवात करून आपला अनुभव सांगायची घाई झाली असते. असो.

तर काय सांगत होतो? सुंदरसा अनुभव. तर हा अनुभव म्हणजे एखादी रंगलेली गप्पांची मैफल असू शकते. किंव्हा एखाद्या दैवताची भेट. किंव्हा एखाद्या स्थळाला दिलेली भेट. एखाद्या भन्नाट पदार्थाची चाखलेली चव. काहीही. बहुधा प्रत्येक वेळी तो प्रसंग आठवल्यावर, पुन्हा संधी मिळाल्यावर तो पुन्हा घ्यायचा असा तुम्ही मनोमन ठरवता. आणि इथे तुम्ही थोडे डळमळीत होता. 

अगदी सगळ्या गोष्टी जश्याच तश्या जरी घडल्या तरी तो अनुभव तितकाच आनंददायी आणि अविस्मरणीय होईल असं तुम्हाला वाटत नाही. पहिल्यांदा, अगदी अनपेक्षित रित्या, आलेला तो अनुभव, दुसऱ्यांदा, अपेक्षा ठेऊन, ठरवून घेतला तर तितकाच सुंदर ठरेल ह्याबद्दल तुम्हाला खात्री वाटत नाही. खरं तर हा दुसरा अनुभव घेण्याचा प्रयत्न, आधीची आठवण देखील स्पॉइल करेल की काय  अशी सार्थ भीती आपल्याला वाटते. माणसाच्या स्वभावाची गंमत आहे की नाही? 

मला वाटतं एखाद्या वेळी सगळ्या गोष्टी अनपेक्षितपणे जमून येतात आणि ते प्रसंग यादगार बनून जातात…ह्यात ते अनपेक्षित रित्या होणं सगळ्यात महत्त्वाचं…आणि म्हणूनच तो प्रसंग पुन्हा घडवून आणण्याचा प्रयत्न करण्यापेक्षा नवीन आठवणी बनवणं कधीही सोप्पं आणि श्रेयस्कर नाही का? रमेश सिप्पीना देखील शोले सारखा बाप सिनेमा काढल्यावर शान काढल्याचा पश्चाताप झालाच ना? 

प्रतिसाद

आमच्या ठाण्याच्या घराच्या खिडकीत बसून, वाफाळणाऱ्या चहाचा आस्वाद घेत बसायला मला फार म्हणजे फारच आवडतं. सोबतीला एखादं छानसं पुस्तक किंव्हा ताजं वृत्तपत्र. मधून मधून बाहेर नजर टाकत असं चहा पिण्यातली गंम्मत काही औरच. माझी निवांतपणाची ती व्याख्या आहे असं म्हटलं तर अतिशयोक्ती होणार नाही. त्यात बाहेर पाऊस पडत असेल तर काही विचारायलाच नको. 

आजही अशीच एक शनिवारची सकाळ आहे. बाहेर पाऊस मी म्हणतोय आणि मी हातात गरमागरम चहाचा कप घेऊन बसलोय. काँक्रीट, पत्रे आणि ताडपत्रीवर पडणाऱ्या पावसाच्या आवाजाची, इमारती आणि झाडं ह्यांतून धसमुसळेपणाने वाहणाऱ्या वाऱ्याच्या आवाजाची, खाली पडून खळखळत वाहणाऱ्या पाण्याच्या आवाजाची अशी सगळ्यांची मिळून एक मस्त सिंफनी ऐकू येतेय. आणि मी शांत बसून निसर्गाच्या ह्या काहीश्या अतिपरिचयेत अवज्ञा झालेल्या चमत्काराचा साक्षी होतोय.

समोरच्या बैठ्या गॅरेजच्या छतावर मातकट पाण्याचं एक छोटंसं तळं साचलंय. झाडाच्या खाली असल्याने त्यात पाऊस थेट पडत नाहीये. पण झाडाच्या पानांपानांतून ओघळत, घरंगळत काही थेंब त्यात पोहोचताहेत. आणि गंमत म्हणजे त्या पडणाऱ्या प्रत्येक थेंबाची ते तळ्यातलं पाणी अगदी आवर्जुन दखल घेतंय. एक वलय बनवून. ते वलय विस्तारत जातं. तळ्याच्या परिघापर्यंत. आणि मग विरून जातं. कोणतीही खुण मागे न ठेवता. जणू काही झालंच नव्हतं. आणखी काही थेंब पडतात. पुन्हा काही वलये. त्यातील काही एकमेकांना छेदणारी. अखेर विरून जाणारी. हे सुरूच राहतं.

मला खरंच कमाल वाटते पाण्याच्या इतक्या समंजस वागण्याची. कसं काय जमत असेल त्याला इतका नेमका आणि पुरेसा प्रतिसाद देणं. प्रत्येक वेळी. तसूभर जास्त नाही की कमी नाही. थोडाफार काही  फरक असलाच तर तो थेंबाच्या आकारामुळे कदाचित. पण पाण्याचा ओढा ह्या प्रत्येक बदलाला सामावून घेऊन चटकन शांत होण्याकडेच. 

मला प्रश्न पडतो. कुठून येत असेल हे शहाणपण पाण्याकडे? कदाचित हजारो वर्षांच्या अनुभवाने शिकवलं असेल त्याला. आपल्याला जमेल असं समंजसपणे रिऍक्ट व्हायला? एखाद्या प्रसंगाला किंव्हा बदलाला त्याच्या मेरिट प्रमाणे प्रतिसाद द्यायला? खरंतर जमायला हवं. विचार करायला भाग पाडलं खरं त्या लहानश्या तळ्याने. 

विनायक पेडणेकर

Never say die...

The Shawshank Redemption

     Just finished watching “Shawshank Redemption”. Agreed, I am too late to watch it, considering that the movie was released in 1994.
Well, It’s a simple story of an honest citizen and a banker. One who gets convicted for murdering his wife and her lover. The movie narrates how he spends years at the Shawshank prison, bonds with another prisoner and eventually breaks out. I can see “Isn’t-that-just-another-movie?” expression on your face. So what makes it a “must watch”?

        Well, as its once mentioned in the movie...it’s important that you don’t forget that... there are places in this world that aren't made out of stone. That there's something inside... that they can't get to, that they can't touch. That's your's. That’s HOPE!!! HOPE is all that this movie is all about...Having hope that the bad time would go by (not on its own) and that it would dawn soon.

     In spite of being in the prison (a metaphor for a tough or incurably worst situation) for 19 years and practically seeing all possibilities of having to spend rest of his life there, Andy preserves his hopes of getting out, being a free man with dignity. At some place where his past won’t come haunting him. Well he does not day dream although. He knows miracles do not happen. He knows what appears to be magic to others are carefully executed works of craft. He works out a solution, uses all his skills, banking knowledge for this. But the biggest thing he does is that he keeps his hope alive, remains patient and does not break down.

       No matter who you are and what you do for living. This movie would move you. It would force you sit down and think.  You would be able to relate to it. 


        You would, for sure, carry something home. THE HOPE. THE NEVER DYING HOPE.

        Read More @ http://www.shawshankredemption.org/

Taare zameen par...

History repeats itself. Especially if it's About Amir Khan's movie... In him, the Indian film industry has found someone who, with merely his name, can pull the mass and the class to the theatre. Let it be Ghulam or Sarfarosh, Rang de basanti or the latest sensation, Taare Zameen par. Who would have imagined such a big success on box office for a movie that revolved around a boy (played by a boy new to silver screen) and has the hero(!) entering after interval.

Was it a gamble? The question haunted me for some time. My wife answered the question partially. In her opinion AK has sensitivity to emotions, remarkable acumen in business and willingness to give 100% to what he does. Agreed. However, in my opinion there is one more thing that has played a major role in TZP's grand success.

We all know that we are imperfect. We all have one or the other shortcoming that cannot be overcome. We all fight our own battles because of this throughout our lives. Some are won. Some aren’t. Various factors affecting the outcome. What I want to stress upon is that we could see ourselves in Ishan. We could see our wish to be accepted by our near and dear ones. As we are. without any correction. With love. As I said it may not happen every time. In TZP, we saw it happening. We saw Ishan winning. We saw ourselves winning. We liked it. We loved it.

This is one big thing AK has proved time and again. His ability to show that the Victorian does not have to be extra ordinary. He can be just one of us. The victory does not have to be only against some villain's empire. It can be against our very own inability or shortcoming. Amitabh had done it earlier in a big way. In a 'larger than life" way. His protagonist fought against the mill owners to show the common mill worker that his dreams can come true. The anger that was suppressed in the hearts of masses, found outlet in the Vijay's played by AB.

The viewer is much matured now. He finds those physical fights entertaining but unrealistic. He wants the hero to win in the kind of situations he lives in. He wants the hero win against the corporate stress. He wants the hero to win against problems like his own. Dyslexia is just one name to it. One form of it. What do you think how many families who praised the movie, have someone facing dyslexia? Undoubtedly AK has brought a burning issue forward that needs something to be done about but let’s not limit the message to its literal meaning. "Chak De" showed that WE can win. TZP showed us, "WE CAN IF WE THINK WE CAN".

Vinayak Pednekar